دریای خزر مغلوب نامهربانی بشر؛

جدال خزر با امواج مشكلات

نت واش: وجود گونه های نادر آبزی و بهره مندی از منابع انرژی فسیلی نقش موثری برای دریای خزر در میان كشورهای پیرامونش ترسیم كرده بدین جهت صیانت از آن به نگاهی در منطقه و ایران تبدیل گشته است.

خبرگزاری مهر، گروه استان ها- اعظم محبی: هزاران سال است که خزر سفره پربرکت و بی انتهای خودرا برای ۱۵ میلیون ساحل نشین گشوده و به رغم گرفتاری در انبوهی از مشکلات و تهدیدات همچنان خوان نعمتش برای جوامع پیرامونی پهن است.
دریای خزر با بهره مندی از انرژی های فسیلی در بستر، ذخایر باارزش آبزیان در پهنه آبی و فرصت های بی شمار گردشگری در سواحل، یک گنجینه تمام نشدنی برای پنج کشور ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان است.
این اکوسیستم آبی در سال های اخیر متأثر از شرایط اقلیمی و بعضی از دست اندازی های طبیعی مانند آلودگی و کاهش آب های ورودی حال و روز مناسبی ندارد اما با همه ناخوشی امید و حیات را به ساحل نشینان هدیه می دهد. خزر امیدوار است تا با اعمال بعضی از اقدامات فنی و عمرانی و یا اصلاحات رفتاری در زندگی بشر به روزهای اوجش بازگردد که یقیناً تحقق این آرزوی با همراهی مردم و مسئولان امری ممکن بوده که ثمره آن در تحولات اجتماعی و اقتصادی ساحل نشینان مشهود خواهد شد.
حال خزر مناسب نیست
یک کارشناس محیط زیست به خبرنگار مهر اظهار داشت: خاصیت های بارز اکولوژیکی، غنای چشم گیر ژنتیکی و تنوع بی همتای زیستی و همین طور موقعیت خاص استراتژیکی دریای خزر جایگاه ویژه ای برای این اکوسیستم ترسیم کرده است.
قاسم آذریان افزود: مشکلات مشهود و اصلی محیط زیستی دریای خزر که موجب اختلال وضعیت طبیعی آن شده بسیار فراوان است؛ معضلاتی که متأسفانه گونه های ارزشمندی چون ماهیان خاویاری و یا فک دریای خزر، تنها پستاندار زیستمند این بوم سازگان را در لیست گونه های در معرض خطر انقراض قرار داده و حیات اکولوژیکی و اقتصادی زیست بوم خزر را متأثر کرده است.

وی لیستی طولانی از مشکلات این بوم سازگان دریایی را برشمرد و اضافه کرد: صید بی رویه آبزیان به خصوص ماهیان خاویاری، تخریب زیستگاه ها و از دست رفتن مناطق تخم ریزی ماهیان خاویاری، تخلیه مستقیم آلودگی های شهری، صنعتی و کشاورزی مناطق ساحلی به دریا، بار زیاد آلودگی ها با منابع مشخص و نامشخص در حوضه آبریز رودخانه های منتهی به دریا و مشکل بسیار بزرگ زباله های رها شده در ساحل و دریا و مدیریت ضعیف مناطق ساحلی، تغییرات فیزیکی عظیم در رژیم طبیعی رودخانه ها مانند سدسازی، استخراج شن و ماسه و مانند آن؛ تنها بخشی لطمه های اصلی وارد شده به این اکوسیستم شمرده می شود که رفع همه یا قسمتی از آن نیازمند اراده ای فراملی و منطقه ای است.
آذریان اظهار داشت: همه این چالش ها موجب می شود که حال دریای خزر مناسب نباشد و نیازمند توجه فوری نهادها و دستگاه های متولی است.
کنوانسیون تهران ارزش حقوقی بالایی دارد
مشترک بودن زیستگاه آب خزر بین پنج کشور پیرامونی سبب شد تا این کشورها برای حل دغدغه های خزر دست یاری به سمت هم دراز کنند برای اینکه برای کمک به حیات بزرگترین اکوسیستم آبی محصور در خشکی جهان اقدامات یک کشور نمی تواند در مقابل حجم مشکلات و چالش های فراروی آن تأثیر چندانی داشته باشد.
در همین راستا دولت های حاشیه خزر با امضا یک کنوانسیون منطقه ای تلاش می کنند تا اقدامات موثرتری را اجرایی کنند.
عبدالقادر ایری از اعضای تشکل های محیط زیستی گلستان هم ضمن اشاره به تأثیرات قابل توجه امضای کنوانسیون تهران در امتداد حفاظت بهینه از دریای خزر، اظهارکرد: ۱۲ آگوست، روزی تاریخی است برای اینکه برای نخستین بار، پنج کشور حاشیه خزر برای همکاریهای محیط زیستی در ارتباط با دریای خزر با هم به توافق رسیدند.
این دانش آموخته حقوق به خبرنگار مهر اظهار داشت: روسیه، ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان و ایران در سال ۱۳۸۲، کنوانسیون منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریای خزر موسوم به کنوانسیون تهران را امضا و تاریخ ۲۱ مردادماه ۱۳۸۵ را «روز دریای خزر» نامیدند.

ایری درباب اهمیت این کنوانسیون منطقه ای بیان کرد: این تنها معاهده مورد توافق پنج کشور حاشیه دریای خزر و تنها بستر همکاری برای حفاظت و نجات بوم سازگان منحصر به فرد دریای خزر است پس ارزش حقوقی و اجرای بالایی دارد.
وی اظهار داشت: همکاری منطقه ای در مبارزه با سوانح آلودگی نفتی، حفاظت از دریای خزر در مقابل آلودگی های ناشی از منابع و کارهای مستقر در خشکی، حفاظت تنوع زیستی و ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی پروتکل های الحاقی به کنوانسیون تهران است.
۴۰ درصد بندرترکمن اگوکشی شده است
یکی از اصلی ترین معضلات خزر پساب فاضلاب شهری و کارخانه ها است پس به سراغ دو فرماندار شهرهای ساحلی استان رفتیم؛ سرپرست فرمانداری بندرترکمن به خبرنگار مهر اظهار داشت: ۴۰ درصد از فاضلاب شهر بندرترکمن اگوکشی شده و بعد از تصفیه وارد خلیج می شود.
مشکلات محیط زیستی، حیات اکولوژیکی و اقتصادی زیست بوم خزر را متأثر کرده است سیدصادق شیرنگی اضافه کرد: پیگیر اگوکشی ۶۰ درصد باقی مانده بود که این کار نیازمند ۸۰ میلیارد تومان اعتبار است.
وی توضیح داد: این امر در جلسه شورای اداری محیط زیست مطرح و موافقت اولیه گرفته شده است.
شیرنگی اظهار داشت: از ۶۰ درصد باقی مانده ۳۰ درصد فاضلاب وارد چاه ها در شبکه های خانگی شده و ۳۰ درصد دیگر که در محلات استقلال و منازل امتداد کانال «اورکت حاجی» قرار دارد به سمت دریای خزر و خلیج گرگان می رود.
وی با اشاره به تلفات پرندگان آبزی در حوزه میانکاله و دریای خزر در زمستان سال گذشته، اشاره کرد: در مرگ پرندگان عوامل مختلفی همچون پایین بودن سطح آب، آلودگی زیست محیطی، کاهش سطح اکسیژن آب و مسائل دیگر عنوان شد که که این امر بر روی اکوسیستم منطقه تأثیر دارد.
شیرنگی با بیان این که در بندرترکمن بوی تعفن دریا وجود ندارد، اضافه کرد: پاکسازی سواحل در دستور کار ما قرار دارد.

وی درباب فاضلاب صنعتی هم اظهار داشت: شهرک صنعتی پنج پیکر بندرترکمن تصفیه خانه نداشته ولی فاضلابی هم ندارد که دفع شود.
بوی تعفن ساحل کمتر شده است
فرماندار بندرگز هم به خبرنگار مهر اظهار داشت: بندرگز نخستین شهری بود که اگوکشی شده و تقریباً ۹۰ درصد فاضلاب شهر جمع آوری و خروجی آن مورد تأیید آزمایشگاه محیط زیست بوده و به رودخانه ها برمی گردد.
حسین احمدی اضافه کرد: شهرک صنعتی هم دو تصفیه خانه داشته که تقریباً می توان گفت به صورت کامل عمل تصفیه و میکروب سنجی انجام و مشکلی در این خصوص نداریم.
وی بیان کرد: ممکنست چند دامداری در راه باشند که پساب آنها وارد خزر شود که البته آنها نمی توانند منشأ آلودگی باشند.
احمدی در مورد بوی تعفن ساحل هم اظهار داشت: این بو به سبب دپوی جلبک و خزه مرده و عدم ارتباط ساحل با دریا بوده که البته امسال کمتر شده و با کمک شهرداری و با کمک قایقرانان آشغال ها جمع آوری شد.
تعارضات برطرف شود
مدیر بنادر و دریانوردی گلستان هم درباب مداخلات خزر به خبرنگار مهر اظهار داشت: در جلسه مدیریت سواحل استان ساماندهی سواحل مطرح و مقرر شد که آب منطقه ای و منابع طبیعی بعنوان متولی آنرا مشخص کنند.
اللهیار اسعدی اضافه کرد: بواسطه عقب نشینی آب خزر یا خلیج گرگان مداخلات وجود دارد که برخی اسناد داشته و بخشی هم جز مستثنیات اراضی ملی شمرده می شود و این تعارضات باید برطرف شود.
حقابه محیط زیست نداریم
در خصوص حقابه بزرگترین اکوسیستم آبی استان با مدیرعامل آب منطقه ای گلستان گفتگو کردیم؛ سیدمحسن حسینی به خبرنگار مهر اظهار داشت: طبق قانون توزیع عادلانه آب، حقابه معنای خاص دارد ولی محیط زیست معنای عرفی را در نظر می گیرد.

وی اضافه کرد: در تبصره یک ماده ۱۸ قانون توزیع عادلانه آب بیان شده که حق آبه عبارت از حق مصرف آب که در دفاتر جز و جمع قدیم یا سند مالکیت یا حکم دادگاه یا مدارک قانونی دیگر پیش از تصویب این قانون برای ملک و یا مالک تعیین شده باشد.
حسینی اشاره کرد: در قوانین و مقررات مطلبی در مورد حق آبه محیط زیست مطرح نشده و این که آیا دریای خزر، تالاب میانکاله و خلیج گرگان حقابه دارد، منبعی دراین زمینه وجود ندارد.
وی اظهار داشت: دریای خزر و خلیج گرگان دو حوضه آبریز در گلستان دارد که یکی قره سو و دیگری خلیج گرگان بوده که حوضه آبریز قره سو در گلستان اما حوضه خلیج گرگان، ۴۰ درصد در گلستان و ۶۰ درصد در مازندران است.
حسینی اضافه کرد: در گلستان پنج حوضه آبریز وجود دارد یکی اترک است که به دریای خزر می ریزد، گرگانرود از محل خواجه نفس به دریا وارد می شود، رودخانه قره سو در بندرترکمن بطور مستقیم به خلیج می ریزد، رودخانه های حوضه خلیج گرگان هم به خلیج وارد می شوند، حوضه نکارود هم که بخشی در گلستان و بخشی در مازندران است به دریا می ریزد.
ماهیان خاویاری در معرض انقراض
مدیرکل شیلات گلستان هم درباب ترمیم ذخایر به خبرنگار مهر اظهار داشت: ۲۱ شرکت پره در استان وجود دارد که امسال ۱۷ شرکت فعال بودند.
سیدجواد قدس علوی اضافه کرد: طرح تعدیل جامعه صیادی را امسال انجام داده و ۸۵۷ نفر از جامعه صیادان از طرح خارج و به هرکدام ۲۸ میلیون تومان اعطا شد.
وی بیان کرد: بازسازی ذخایر دریا با رهاسازی مولدان صید شده از دریا یا مولدسازی در مراکز شیلات انجام می شود؛ سال قبل این رقم ۶۵ میلیون قطعه بود و امسال تابحال ۷۰ میلیون رهاسازی شده و تا اختتام به ۷۷ میلیون قطعه هم می رسد.
قدس علوی اظهار داشت: امسال ۸۵۰ تن صید از خزر انجام شده که بخشی توسط صیادان غیرمجاز و بخشی هم توسط پره ها بوده است.
وی توضیح داد: طرح تعدیل جامعه صیادی سرانه صید برای هر نفر را از ۲۵۰ کیلوگرم به ۴۵۰ کیلوگرم افزایش داده و این امر منجر به افزایش درآمد و کاهش سن صیادان و پایداری در صید می شود.
وی اشاره کرد: گونه های خاویاری به سبب ارزش بالای آن و قاچاق در معرض خطر انقراض بوده ولی ماهیان استخوانی هنوز به مرز هشدار نرسیده اند.
قدس علوی از فعال بودن یگان حفاظت هم خبرداد و اظهار داشت: با وجود مراکز تکثیر در استان های شمالی بازسازی و ترمیم ذخایر هم در حال اجراست.
مطرح کردن مباحثی چون انتقال آب خزر، گسترش بی برنامه طرح های آب شیرین کن و افزایش سدهای بسته شده بر رودخانه های تامین کننده آب خزر همچون چالش های فراروی این پهنه آبی بوده که سبب می شود ارزشمندترین زیستگاه های آبی جهان به جهت دخالت های نسنجیده و شتاب زده جوامع انسانی پیرامونی وضع مساعدی نداشته و الان دست یاری به سمت مردم و مسئولان دراز کرده است.

منبع: نت واش

1399/05/24

22:55:21

5.0 / 5

2374

تگهای خبر: آب , آلودگی , ترمیم , دستگاه

این پست نت واش را می پسندید؟

(1)

(0)

تازه ترین مطالب مرتبط

نظرات بینندگان در مورد این مطلب نت واش

نظر شما در مورد این مطلب

نام: