تخریب به مقیاس عصر یخبندان؛

چشمان بارانی جنگل ابر، ثبت جهانی جنگل هیركانی را نجات می دهد؟

به گزارش نت واش هفته گذشته خبر مسرت بخش ثبت جنگل های هیركانی در لیست جهانی انتشار یافت، رویدادی كه می تواند مقدمه ای برای توسعه گردشگری پسا مدرن یا به عبارت دیگر گردشگری مسئولانه به دور از تخریب باشد.

خبرگزاری مهر- گروه استان ها، محمدحسن مقدم نیا: جنگل هیركانی ابر با بیشتر از سی میلیون سال قدمت «جهانی» شد، این مهم حاصل تلاش تمام افرادی بود كه دل در گرو این مرزوبوم داشتند و با تمام مشكلات پیش رو توانستند این میراث بین المللی را در لیست جهانی تثبیت كنند.
هیركانیان گنجینه ای پرارزش از زیست بوم سرزمین كاسپیانی است كه امروز ثبت جهانی آن بار دیگر بر اهمیت مراقبت و نگهداشت این گنجینه تاكید می كند، این جنگل ها كه ابر شاهرود هم جزو آنها است به جای مانده از دوران سوم زمین شناسی در شمال ایران هستند كه حتی عصر یخبندان را هم به سلامت پشت سر گذاشته اند تا مام جنگل های اروپا نام بگیرند اما دست انسان متأسفانه در سال های اخیر آن چنان تخریبی در این جنگل ها داشته كه گویی قدرتش از تخریب عصر یخبندان هم بیشتر بوده است.
هیركانیان تحلیل می روند
تعداد سیلاب های خانمان برانداز در پهنه جنگل های هیركانی البرز از ۲۰ مورد به یك هزار و ۱۴ مورد رسیده یعنی ۵۱ برابر شده است حنیف رضا گلزار كارشناس ارشد آب وخاك در كتاب قرق شكسته جنگل های هیركانی می نویسد: «در ۶۰ سال گذشته بااینكه در دامنه جنوبی البرز مقدار بارندگی دست كم ۲۰ درصد كاهش یافته، اما تعداد سیلاب های خانمان برانداز در پهنه جنگل های هیركانی البرز از ۲۰ مورد به یك هزار و ۱۴ مورد رسیده یعنی ۵۱ برابر شده است.» این امر نشان داده است در حدود نیم قرن گذشته تا چه میزان پوشش گیاهی كه خود سدی در مقابل تشكیل سیلاب ها به حساب می آید، از میان رفته است.
یكی از علل تخریب جنگل ها گردشگری نادرست است پدیده ای كه به مصرف جنگل و نه استفاده آن منجر گردیده است درحالی كه هیركانیانی چون ابر شاهرود، اصلاً مكان گردشگری عام نیستند و بنابراین فریادهای دوست داران محیط زیست درباره تبیین پدیده هایی چون گردشگری مسئولانه، گردشگری پسامدرن و … به نتیجه نرسیده است.

تخریب ها زیاد هستند
هرچند این دیدگاه شاید در نگاه نخست كمی افراطی باشد اما اگر بدانیم پوشش جنگلی ابر طبق تخمین هایی كه از تصاویر هوایی می توان زد در ۳۰ سال گذشته ۱۰ درصد تخریب شده، به عمق فاجعه دست خواهیم یافت چونكه روند كنونی در آینده از ابر چیزی جز یك باغچه كوچك محصور در بین هزاران ویلا و زیر خروارها زباله ها، باقی نمی گذارد چنانچه الان هم شواهدی دال بر ویلا سازی در بخش هایی از ابر كه در حوزه استحفاظی استان سمنان قرار دارد، دیده شده است.
محمدرضا شریعتی مدرس دانشگاه درباره گردشگری پسامدرن و همینطور رابطه آن با جنگل ابر به خبرنگار مهر، می گوید: ابر به مثابه یك اكوسیستم طبیعی یا یك زیست بوم هیچگاه مقصدی برای گردشگری نیست تا افراد به غیرمسئولانه ترین حالت در این جنگل مبادرت به گذران تعطیلات خود كنند، شاخ و برگ درختان را شكسته و همینطور آتش بیفروزند.
صحبت از یك اكوسیستم است نه یك جنگل معمولیباید بتوانیم حداقل ابر را در كتاب جغرافیای مدارس استانمان وارد نماییم و بتوانیم نسلی را تربیت نماییم كه مسئولانه تر در قبال ابر و طبیعت شهرستان شاهرود اقدام نماید این مدرس دانشگاه می گوید: ابر امروز اكوسیستمی است كه باید برحسب طبیعتش با آن برخورد كرد یعنی ابر می بایست در حقیقت میزبان گردشگران مسئولیت پذیر، هیئت علمی و دانشگاهی، زیست شناسان، عكاسان، كوهنوردان حرفه ای و … باشد نه افراد عادی كه غالباً با خودرو های سبك به جنگل رفته و جوجه سیخ می كشند و تفریحشان بستن طناب به شاخه اورسی است كه ۷۰۰ سال قدمت دارد. وی می افزاید: وقتی سخن از گردشگری مسئولانه به میان می آید یعنی بدانیم كه جز رد پا هیچ چیز دیگری نباید در طبیعت جای بگذاریم و این فرهنگی است كه گردشگری پسامدرن و مسئولانه به دنبال آن است. نكته ای كه سبب می شود تا انسان در قبال طبیعت مسئول باشد و بداند كه از مكان موردنظر چه چیزی را می خواهد.
شریعتی ادامه می دهد: این البته نگاه ایده آلی است كه اساسا رسیدن به آن در كشورمان زمان بر است برای مثال در سوئیس اگر شما بخواهید به جنگل هایی ازاین دست سفر كنید از قبل باید در سامانه ای ثبت نام كرده و تمام مشخصات خود، مسیر، مدت حضور و … را ثبت كنید تا با درخواست شما موافقت شود و البته پول هنگفتی را هم باید واریز كنید كه آن پول صرف نگهداشت همین جنگل می شود.
وی می گوید: ما نمی گوییم كه در جنگل ابر را باید به روی گردشگران بست اما معتقدیم این جنگل با سایر فضاهای طبیعی ما متفاوت می باشد، این میراث میلیون ها ساله نیازمند مراقبت بیشتر است، باید بتوانیم حداقل ابر را در كتاب جغرافیای مدارس استانمان وارد نماییم و بتوانیم نسلی را تربیت نماییم كه مسئولانه تر در قبال ابر و طبیعت شهرستان شاهرود اقدام نماید.

پرورش نسلی مسئول
دیگر كارشناس محیط زیست هم معتقد است: اگر بتوانیم نسلی پویا و آگاه در حوزه هیركانیان تربیت نماییم اساسا می توانیم از مخاطرات انسانی كه سال هاست جنگل با آن روبرو است بكاهیم.
الهام طبسی در گفتگو با خبرنگار مهر، معتقد است: در سال های اخیر به واسطه اینكه محیط زیست یك نوع كالای لوكس محسوب می شد و طرفدارانش بعضاً متهم به مرفهان بی درد می شدند شاید كمتر به مباحث فرهنگ سازی در این حیطه پرداخته شده است كه آثار آنرا بر تخریب محیط زیست شاهد می باشیم اما امروز خوشبختانه با ارتقای آگاهی ها محیط زیست كم كم به یكی از اولویت های دولت ها بدل شده و می توان برای آن آینده ای بهتر را انتظار داشت.
وی می افزاید: متأسفانه امروز محیط زیست از درون سازمان حفاظت از محیط زیست در حال ضربه خوردن است، یعنی فردی غیرمسئول بر مسند امری حساس قرار دارد كه سبب شده دولتی كه شعار محیط زیستی بودن را سر می داد امروز خود هم به ناكامی هایش اعتراف كند در نتیجه تعجبی ندارد كه ویلا سازی، جاده سازی، راه سازی، هتل سازی و … در جنگل ابر كه از زمان یخبندان تابحال سرپا بوده صورت گیرد اما دراین بین مردم و سازمان های مردم نهاد در كنار رسانه ها نقش ویژه ای در ترویج فرهنگ مراقبت از این گنجینه پرارزش را دارند.
راهكارهای مراقبت
می بایست در حوزه فراهم كردن زیرساخت های فنی و فرهنگی برای ترویج گردشگری مسئولانه ورود جدی تری داشت این دانش آموخته منابع طبیعی درباره راهكار مراقبت بیشتر از ابر می گوید: به نظر می آید می بایست در حوزه فراهم كردن زیرساخت های فنی و فرهنگی برای ترویج گردشگری مسئولانه ورود جدی تری داشت حتی اگر قرار باشد گردشگری در ابر را تا فراهم شدن زیرساخت ها طی یك بازه زمانی شش ماهه تا دوساله محدود كرد این امر به نفع جنگل و زیستگاهی به نام ابر است.
امروز طرحی در جهت آسفالت شدن جاده جنگل ابر در دست اجرا است كه البته این امر متأسفانه به ترویج گردشگری غیرمسئولانه دامن خواهد زد و بیم این می رود كه برخی با سوءاستفاده از این امر بخواهند به جنگل خواری دست بزنند.
به كتاب قرق شكسته جنگل های هیركانی حنیف رضا گلزار برمی گردیم چونكه یك نكته مهم در بخشی دیگر از این كتاب نهفته است، این مطلب از قول مدیركل دفتر مركزی سازمان مراتع به این شكل آمده است: «یقه آبی ها درواقع مردم عادی و كشاورزان عادی هستند كه از روی ناآگاهی یا شاید هم نیاز اقدام به تخریب جنگل می كنند اما یقه سفیدها افراد پرنفوذی هستند كه به صورت سازمان یافته و با سوءاستفاده از موقعیت اجتماعی خود و به امید اینكه دارای مصونیت قضائی بوده و برای خود حق ویژه ای قائل هستند، به زمین خواری دست می زنند.»
متأسفانه برخی مشاهدات در جنگل ابر هم طی روزهای اولین تابستان نشان داده است كه از سمت یك جاده فرعی چندین كامیون مصالح به سمت جنگل برده شده است و بیم و شائبه این می رود كه عده ای در ابر هم دست به كار شده اند كه البته این امر با سكوت همراه بوده و می طلبد تا مدیران استان سمنان به جد پیگیر مبحث باشند كه البته امید می رود تا با حضور عبدوس مدیركل حفاظت از محیط زیست استان به نتیجه مطلوب ختم شود.

انجام مانور مشترك بین منابع طبیعی استان سمنان و گلستان در منطقه ابر
رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری شاهرود هم در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینكه با جهانی شدن جنگل ابر، مبحث منطقه حفاظت شده در بین است و در نتیجه حفاظت آن با محیط زیست خواهد بود، بیان كرد: در این راستا آمادگی كامل برای همكاری با این اداره كل در سطح جنگل ابر وجود دارد.
محمد رضا كشاورزیان بیان كرد: الان هم گشت های موتوری، خودرویی، پیاده و سیار منابع طبیعی در سطح جنگل اقدامات خویش را دارد و منابع طبیعی بعنوان نیروی دوم اقدام كننده بعد از محیط زیست در جهت برخورد با ورود دام، مراتع، صدمه رسانی به جنگل، درختان و … مبادرت می ورزد.
وی اضافه كرد: در طول روزهای اخیر یك مانور مشترك بین منابع طبیعی استان سمنان و گلستان در منطقه ابر صورت گرفت كه طی آن آمادگی یگان های حفاظت محك زده شد در این مانور تمامی راه های جنگل مسدود و خودرو های عبوری از بابت قاچاق چوب و … بازرسی شدند كه این امر نشان داده است آمادگی كامل برای حراست از این جنگل جهانی در كنار محیط زیست وجود دارد.
اداره كل محیط زیست استان سمنان قبل از این اما ضمن اعلام آمادگی برای تشدید مراقبت از جنگل ابر، نسبت به انجام اقدامات تأمینی و نظارتی در حوزه این جنگل اعلام آمادگی كرده بود.

سال های سخت ابر
گردشگری غیرمسئولانه، عدم ایجاد فرهنگ سازی و زیرساخت ها، عدم تربیت نسلی كه در قبال جنگل ابر مسئول باشند و همینطور عدم مقابله با ساخت و سازها در ابر مجموعه مهمترین تهدیدات این جنگل محسوب می شوند در میان سال های ۸۲ تا ۸۸ دوست داران محیط زیست و رسانه ها در شاهرود یكی از دشوارترین سال های خویش را می گذراندند، زمانی كه درگیر و دار ساخت جاده در بین جنگل ابر بودند و به هر دری كه می زدند بسته می شد.
اعلام جنگل ابر بعنوان منطقه حفاظت شده هرچند اقدامی مثبت بود اما خالی از اشكال هم نبود چونكه برخی افراد منافع خویش را به مبحث جاده پیوند زده بودند، پروژه ای كه دو هزار و ۵۰۰ اصله درخت كهن سال را از بین می برد اما به هر روی این طرح توانست به همت مردم متوقف شود.
امروز اما جنگل ابر شاهرود به سبب خشكسالی خیلی بیشتر از گذشته نیازمند مراقبت است، این گنجینه هیركانی سال ها است كه از خشكسالی می نالد و ثبت جهانی آن امروز یك گام بلند برای دریافت هرچه بیشتر اهمیت آن است.
همانطور كه علی مسگریان از صاحب نظران منابع طبیعی به خبرنگار مهر می گوید شمشاد هیركانی، بلند مازو، راش شرقی، سیمین درخت، افرا، انجیلی، سرخدار، نمدار، سپید پلت، ممزر، بارانك، توسكا، اورس و … در زمره درختانی هستند كه زیستگاهشان هیركانیان است و درنتیجه نابودی این زیستگاه ها نابودی تمام این گونه ها را به دنبال خواهد داشت.
در نهایت باید گفت گردشگری غیرمسئولانه، ضعف فرهنگ سازی و زیرساخت ها، عدم تربیت نسلی كه در قبال جنگل ابر مسئول باشند و همینطور عدم مقابله با ساخت و سازها در ابر مجموعه مهمترین تهدیدات این جنگل محسوب می شوند هرچند تهدیداتی دیگر هم در این عرصه هستند كه همچون آنها می توان به عبور صدها متر لوله انتقال نفت و سوخت از زیر این جنگل و احتمال شكسته شدگی آنها، وجود دكل های مخابراتی و گمراه شدن پرندگان و حشرات در مسیریابی و … هم اشاره نمود اما به هر روی این ها مهمترین عوامل تهدید كننده جنگل ابر شاهرود هستند كه می بایست در مقابل آن اقداماتی عاجل كرد.
ترویج گردشگری مسئولانه و پسا مدرن در سایه نظارت هرچه بیشتر بر جنگل ابر دو راهكاری هستند كه در كنار فرهنگ سازی می توانند كاهش تهدیدات در حوزه این میراث بشری را به همراه داشته باشند.

1398/05/10

00:57:43

5.0 / 5

4825

تگهای خبر: آب , ثبت نام , حرفه ای , خشكسالی

این پست نت واش را می پسندید؟

(1)

(0)

تازه ترین مطالب مرتبط

نظرات بینندگان در مورد این مطلب نت واش

نظر شما در مورد این مطلب

نام: